Халқимиз яна бир улуғ байрам-мамлакатимиз Конституцияси қабул қилинганининг 20 йиллигини кенг нишонлашга қизғин ҳозирлик кўрмоқда. Шу муносабат билан Бухоро вилоят маънавият ва маърифат кенгаши мазкур байрамга бағишлаб аҳолининг барча қатламлари ўртасида маърифий учрашувлар, жонли мулоқот ва суҳбатлар, адабий-бадиий кечалар, маданий тадбирлар ўтказиш, тарғиботни кучайтириш бўйича комплекс чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқди. Ушбу ҳужжат мазмун-моҳияти, унда белгиланган тадбирлар хусусида вилоят ҳокимининг маънавий-маърифий ишлар бўйича ёрдамчиси, вилоят маънавият ва маърифат кенгаши раисининг ўринбосари Зарифжон Комилов шундай деди:

-Комплекс чора-тадбирлар режасини қабул қилишдан асосий мақсад-Президентимиз Ислом Каримов раҳбарлигида ишлаб чиқилган ва парламент томонидан қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг мустақиллигимизни мустаҳкамлаш, эл-юртимиз тараққиёти ва халқимиз фаровонлигини юксалтиришдаги беқиёс аҳамиятини, Асосий Қонунимизнинг ҳар бир моддасини ёш авлодга тушунтириш орқали мамлакатимизда амалга ошири­лаётган демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамия­тини ривожлантиришда уларнинг фаоллигини оширишдир.

• конституция

Мамлакатимизда таълим соҳасини ислоҳ қилиш, пировардида билимли, интеллектуал ривожланган авлодни камол топтиришга устувор вазифа сифатида қаралмоқда. Республика Вазирлар Маҳкамасининг «2004-2009 йилларда мактаб таълимини ривожлантириш Давлат умуммиллий Дастурини амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори ижроси йўлида амалга оширилаётган ишлар ўз самарасини бераяпти. Тизимда таълим самарадорлиги ошмоқда. Ҳар томонлама билимли, илмга чанқоқ, иқтидорли ўғил-қизлар камол топаяпти. Буни вилоят халқ таълими тизимида амалга оширилаётган ишлар мисолида ҳам кўриш мумкин.

… Нафиса Сафарова Бухоро вилояти Бухоро шаҳридаги 17-мактабнинг бошланғич синф ўқитувчиси. Ёш, изланувчан педагог. Ўз устида қаттиқ ишлайди. Ўрганганларини ҳамкасблари билан баҳам кўради. Дарсларни илғор педтехнологиялар асосида ўтишга одатланган. Муҳими, болаларга меҳри бўлакча. Жажжи ўғил-қизларнинг кўнглига тез йўл топа олади. Касб маҳоратини ошириш устида ўйлайди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Истеъдод» жамғармаси махсус сертификатига эга. Ижодкор муаллима «Инновацион педагогик технологиялар таълим сифатини ошириш омили» деб номланган услубий қўлланма муаллифи.

• ёшлар олами ва таълим

Бухоро вилояти Пешкў туманининг Дегдавон қишлоғида Саидқул ака Орипов деган фахрий педагог яшайди. 35 йил давомида мактабда ўқитувчилик қилган, 6 нафар фарзандини эл корига ярайдиган этиб, вояга етказган отахон бугун ҳам ёшлар тарбияси билан машғул, десак муболаға бўлмайди. Аниқроғи, мактаб ёшидаги 15 нафар неварасининг хулқу одоби, ўзлаштириши, кимлар билан дўст тутингани-ю бўш вақтида нима билан шуғулланишигача назорат қилиб, хабардор бўлиб боради.

-Ҳафтада бўлмасада ўн беш-йигирма кунда бир марта неваралари ўқиётган синфлар ўқитувчилари билан суҳбатда бўладилар,-дея Саидқул ака ҳақидаги фикрларини ўртоқлашди 43-мактаб ўқитувчиси Солиҳа Ҳамидова.-Дарсларни яхши ўзлаштираётган, намунали хулққа эга болани тенгдошлари, синф раҳбари олдида мақтаб, кўнглини кўтарадилар, аксинча бўлса танбеҳ берадилар. Бобонинг ўгитнамо сўзлари нафақат невараси, балки унинг синфдошлари учун ҳам сабоқ бўлади.

Ҳа, бола мисоли бир ниҳол. Мўртлигида қай ёнга бурсангиз, ўша томон эгилиб ўсаверади. Саидқул акага ўхшаган кўпни кўрган, тажрибали инсонларни эса боғбонга қиёслаш мумкин. Умуман олганда, ўғил-қиз ўстираётган ҳар бир ота-она зурриёди камолотида ўзини боғбон, деб билмоғи жоиздир. Аммо ҳаммамиз ҳам фарзанд тарбиясига шу нуқтаи назардан ёндашяпмизми?

• тарбия ва таълим

Тоғамни негадир жиним ёқтирмасди. Чунки у ўтакетган хасис одам эди. Cавдо-сотиқ билан шуғулланиши, мол-мулки етарли бўлишига қарамай, ночоргина турмуш кечирар ва ҳамма нарсадан нолиб юрарди. Одамлар уни бечораҳол, бутун бойлиги ҳам шу кичиккина уй ва каталакдек дўкондан иборат бўлса керак деб ўйлардилар...

Тоғам ҳеч вақт машинага чиқмасди. Арзон матолардан тикилган либослар кийиб юрар, уй харажатларида ҳам зиқналик қиларди. Агар у оғир дардга дучор бўлмаганида бунчалик бадавлат ва пулдор эканлигини хаёлимга ҳам келтирмасдим. Касалланиб, докторлару дори учун пулни барги хазондек соча бошлагач, коса тагида ним коса борлиги маълум бўлди.

Тоғамнинг касаллиги ҳам иши каби сирли эди. Дастлабки кунлари нақ киндигининг остида оғриқ турди. Докторлар қанчалик текширишмасин, касалини аниқлай олишмасди. Албатта, тоғамнинг ўзи ҳам қайси жойи оғриётганлигини тузукроқ тушунтиролмас, мужмал дардини таърифлашдан ожиз эди. У шундай дерди:

-Гўё қорнимнинг ичига ўн-ўн бешта иту мушук қамалгану улар бир-бирига чанг солиб, ўзаро ғажишаётгандай…

• Ҳажвий ҳикоя

Исҳоқ Мусилий деган фозил киши бир кун пулга муҳтож бўлиб, дўстидан пул қарз олиш учун унинг уйига борди. Дўсти уйда йўқ эди. Уйда фақат унинг канизаги қолганди. Исҳоқ Мусилий канизакни чақириб:

-Менга бир оз пул керак бўлиб ­қолди, хожангнинг ҳамёнини олиб кел,-деди. Канизак хожасининг ҳамёнини келтириб берди. Исҳоқ Мусилий дўстининг ҳамёнидан ўн сўмни олиб, чиқиб кетди.

Бир оздан кейин Исҳоқнинг дўсти уйга келгач, канизак хожасига:

-Сизнинг дўстингиз келиб бир оз пул сўради, ҳамёнингизни олиб чиқиб беришимни ўтинди. Мен у кишининг самимий дўстингиз бўлганини билардим. Шунинг учун ҳамёнингизни чиқариб бердим. У ўн сўм пул олиб, чиқиб кетди. Ҳамёнингизни сиздан берухсат олиб чиққаним учун айблиман. Айбимни кечирасиз деб умид этаман,-дея узр айтди.

• ҳикоят

Самарқандлик моҳир ҳаттот Шавкат Истамов беш йил давомида Қуръони Каримнинг дунёдаги энг катта қўлёзма нусхасини яратди.



«Гиннеснинг Рекордлар китоби»дан жой эгаллаши мумкин бўлган ушбу улкан китобнинг бўйи — 1,5 метр, эни — 86 см, қалинлиги — 10 см келади, деб ёзади Даракчи «ХХI аср» нашрига таянган ҳолда. 311 варақ, 622 саҳифадан иборат, оғирлиги 100 кг ни ташкил этувчи ушбу муқаддас китоб ҳаттотнинг биринчи иши эмас. У бундан ўн йил илгари бўйи 1 метрга яқин, оғирлиги эса 40 кг келадиган Қуръони Каримнинг қўлёзма нусхасини яратган эди.

• Қуръон
• қўлёзма

Инсонга ақл-заковат, хулқ-атвор, одоб ва ахлоқ қанчалик зарур бўлса, фаросат ҳам шунчалик лозим, аниқроғи шарт эканлигини яқинда бир маъракага борганда чуқурроқ англадим.

Марҳума вафотидан уч кун ўтгач, унинг хотирасига хатми-қуръон қилишди. Маросимга келганларга тортилган ошдан кейин, дастурхонга дуои фотиҳа ўқилди, мулла Қуръони Каримдан тиловатни бошлади. Ҳамма жим. Марҳуманинг хотирасига бош эгиб, мулла тиловатини тинглаяпти. Шу пайт ўртароқда қўйилган стол томондан кулги эшитилди. Олифтанома кийинган, бош яланг тўрт-беш кишининг бири қўйиб-бошқаси ёнидагиларни кулдириб ўтирибди. Маҳалла вакили уларнинг ёнига бориб, «жим туринглар» маъносида кўрсаткич бармоғини лабига текизмаганда, ким билсин "қаҳ-қаҳа" тиловат тугаганига қадар ҳам давом этарди.

-Хайрият,-деди орқада ўтирган бир чол,-таъзияга келиб, кулиб ўтирган бу бефаросатларнинг манаги ўчди.

• фаросат

Axborot texnologiyalari hayotimizning ajralmas qismiga aylanib borayotgan bugungi kunda uning beqiyos afzalliklari bilan birga turli zararli ta'sirlari, ma'naviy tahdidlari ham ko'payib bormoqda. Bu jaholatga qarshi ma'rifat bilan kurashishni taqozo etayotir.

Prezidentimiz Islom Karimov «Yuksak ma'naviyat — yengilmas kuch» kitobida ta'kidlaganidek, «Bunday tahdidlarga qarshi har tomonlama chuqur o'ylangan, puxta ilmiy asosda tashkil etilgan, muntazam va uzluksiz ravishda olib boriladigan ma'naviy tarbiya bilan javob berish mumkin».

«Mustahkam oila yili» Davlat dasturida bu masalaga alohida e'tibor qaratilgan. Bugungi kunda ushbu dastur doirasida jamiyatimizning ma'naviy negizlarini yanada rivojlantirish, azaliy milliy qadriyatlarni asrab-avaylash va mustahkamlash, milliy mentalitetimizga yot bo'lgan turli zararli ta'sirlarning oldini olish borasida qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.

Xususan, milliy mustaqillik g'oyasi, mamlakatimiz tarixiga bag'ishlangan veb-resurslar yanada kengaytirilmoqda. Joriy yilning o'zida «ZiyoNET» tarmog'i 1,7 mingdan ortiq maqola va 3,2 mingdan ziyod axborot bilan boyitildi. Ko'plab madaniy-ma'rifiy, ilmiy va ommabop maqolalar, o'quv materiallari, badiiy kitoblar hamda darsliklarni jamlagan bu tarmoqdan maktab o'quvchilari, talabalar va turli kasb egalari keng foydalanayotir.

• jamiyat

Президентимиз Ислом Каримовнинг 2010 йил 4 ноябрда қабул қилинган "Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинган кунни нишонлашга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш чора-тадбирлари тўғрисида«ги Фармойишига биноан мамлакатимизда ушбу санани кўтаринки руҳда нишонлаш учун қизғин тайёргарлик кўрилмоқда. Бу йил Конституциямиз қабул қилинганига ўн саккиз йил тўлади. Давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, йиллар ўтгани сайин биз Конституциямизнинг аҳамияти ва моҳиятини, ҳаётимиздаги ўрни ва таъсирини, қадр-қимматини янада чуқурроқ англаб бормоқдамиз.

Конституция ҳар бир мамлакатнинг суверенитети, миллий давлатчилиги ривожи, фуқароларнинг ҳаёти, жамиятдаги ўрни ва турмуш тарзини белгилаб берадиган асосий қонундир. Президентимиз Ислом Каримов раҳнамолигида ишлаб чиқилган ва қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Конституцияси халқимизнинг инсон ҳуқуқларига ва давлат суверенитети ғояларига содиқлигини ифода этиб, миллий давлатчилигимиз ривожи, демократия ва ижтимоий адолат, халқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этилган қоидаларига асосланган, инсонпарвар демократик ҳуқуқий давлат барпо этишнинг мустаҳкам йўлини белгилаб берди.

Мамлакатимизда давлат ва жамият қурилишининг асосий йўли аниқ ифодалаб берилган бу қомусий ҳужжатда давлат ҳокимиятининг қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд тармоқларига бўлиниши энг муҳим тамойил сифатида белгиланган. Инсон ҳуқуқ ва эркинликлари Конституциямизда муҳрлаб қўйилганлиги мамлакатимизда ҳуқуқий демократик давлат, адолатли фуқаролик жамияти барпо этишнинг бош омили бўлиб хизмат қилмоқда. Давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, бугун жамиятимизда қандай ютуқ ва марраларга эришаётган бўлсак, буларнинг пойдеворида Конституциямиз — буюк ҳаётимиз қомуси турибди. Бу эса, ўз навбатида, Бош Қомусимиз халқимизнинг руҳияти, маънавияти ва орзу-интилишларига ҳамоҳанг тарзда яратилганининг амалдаги яққол ифодасидир.

• ҳуқуқ

Мустақилликка эришганидан сўнг Ўзбекистон халқи эски мустабид тизимдан воз  кечиб, мамлакатимизда ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиётига асосланган инсонпарвар демократик ҳуқуқий давлат барпо этишни асосий мақсад сифатида белгилаб олди. 1992 йил 8 декабрда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ана шу мақсадни ўзида ифода этди ва ислоҳотларни амалга оширишга қаратилган барча қонунлар, шу жумладан кодекслар учун асос бўлди.

Ҳуқуқий давлат-жамиятнинг шундай сиёсий ташкилотидирки, унда демократик меъёрлар, инсон ҳуқуқлари, қонуннинг ҳаммага бирдайлиги ва барча учун (ҳам жисмоний шахслар-фуқаролар, ҳам юридик шахслар-корхоналар, муассасалар, идоралар ва ҳ.к. учун) мажбурийлиги бош тамойилга, давлат тузумининг асл таянчига айланади. Ҳуқуқий давлатда ҳокимият тармоқлари бир-биридан ажратилади ва бир-биридан мустақил бўлади. Ҳокимият тармоқлари фақат Конституция ва қонунларга таяниб иш тутадилар. Уларнинг ўзаро муносабатлар ва ҳамкорлиги механизми ҳам Конституция ва қонунлар орқали белгилаб қўйилади. Ҳокимият тармоқларини бирлаштирувчи негиз-бу умуммиллий манфаатга хизмат қилишдир.

• ҳуқуқ

Яқинда жамоат транспортида борар эканман, тасодифан бир йигитнинг телефондаги суҳбати қулоғимга чалинди.

-Нима, совчилар келяпти, дейсанми, мен нима қилай? Яхши жой бўлса тегиб кетавер, менга нима дейсан?.. Ҳе, мени кутиб овора бўлма! Бошқа режаларим бор!.. Хайр, майли! Бош­қа безовта қилма.

-Шу ишни бекор қилдинг-да, жўра,-деди алоқа узилгандан сўнг ҳалиги йигитнинг ёнида турган ҳамроҳи.-Сарвиноз яхши қиз эди. Тўрт йил ўқиш давомида унинг бирор ёмонлигини сезмадим. Сенга қаттиқ ишонганди.

• оила даврасида

Ўша куни Шоира опа Ўқитувчилар ва мураббийлар куни муносабати билан вилоят марказида ўтадиган тантанали байрам тадбирида қатнашиш учун тараддуд кўраётганди. Ҳали дарвозадан чиқмай туриб, қўл телефони жиринглаб қолди.

-Опа, табриклаймиз, «Дўст­лик» орденига сазовор бўлибсиз,-ҳамкасбларидан бирининг кутилмаган бу гапи опани бир лаҳза ҳайратга солиб қўйди. Ўша лаҳзаларда вужудини қамраб олган чексиз ҳаяжон жорий йилда Бухоро шаҳридаги «Бухоро палас» меҳмонхонасида уюштирилган байрам тадбирига етиб келгунича уни тарк этмади. Йўлда кетаркан, хаёл уни олис болалик йилларига еткалади…

• таълим

Бир подшо ўз мол-мулкининг кўплигидан фахрланиб, илм аҳлини менсимай қўйган, ўз ихтиёрича иш тутиб, фисқу фужурга берилган эди. Бир куни у борига қаноат қилиб, камтарлик йўлини тутган доно ҳакимга дуч келиб қолди ва унга:

-Эй ҳаким, нимани хоҳласанг тила, сўровингни муҳайё қиламан!-деди.

Ҳаким:

-Шундай қилки, ажал ҳеч қачон бошимга соя солмасин!-деди.
-Бу иш менинг қўлимдан келмайди,-деди подшо.
-Бўлмаса,-деди ҳаким,-қарилик мавсуми кетиб, ёшлик айёми қайтиб келсин!
-Бу иш ҳам қўлимдан келмайди!-деди подшо.

• ҳикматлар хазинаси

1895 yil aka-uka Lyumеrlar tashabbusi bilan Еvropada kinеmatografiya paydo bo'lganidan kеyin san'atning bu turi O'rta Osiyoga ham kirib kеldi. O'sha paytlar asosan frantsuz va nеmislardan iborat bo'lgan kinoopеratorlar o'zlariga manzur bo'lgan Sharq ekzotikasini hamda O'zbеkistonning Toshkеnt, Samarqand, Buxoro, Xiva kabi qadimiy shaharlaridagi mе'moriy yodgorliklarni kino tasmasiga muhrlashgan.  
O'zbеkistonda (O'rta Osiyoda ham) birinchi bo'lib foto va kino san'ati bilan xivalik Xudoybеrgan Dеvonov shug'ullana boshlagan. U Xiva xoni dеvonxonasi amaldori Nurmuhammad Dеvon oilasida tug'ilgan. Ilk ma'lumotni eski maktabda olgan. Uning til o'rganishga qobiliyati kuchli bo'lgani bois qisqa vaqt ichida arab va fors grammatikasini mukammal egallagan. Shuningdеk, Xudoybеrgan har qanday shе'riy matn va musiqani eslab qolish, dutorda ijro etish istе'dodiga ega bo'lgan.

• kino va teatr san'ati

Qadimda mustamlakachilik dеgan so'z harbiy zo'ravonlik bilan hududlarni bosib olishga nisbatan ishlatilardi. Endilikda zamon o'zgarishlariga xos uning mazmun-mohiyati, uslublari ham o'zgarib, g'oyaviy-mafkuraviy buzg'unchilikka asoslangan ko'rinish olmoqda.
Dunyoni o'rgimchak to'riga o'xshab qamrab olgan turli rang­­li-yu, rangsiz inqiloblar, davlat to'ntarishlari, g'alayonlar buning isbotidir. To'g'ri, bugun ba'zi qudratli davlatlar bunda iqtisodiy jihatga suyanadi. Qarzlar bеrish, taraqqiyot rеjalari nomi ostidagi dasturlar, mutaxassislar almashinuvi va hokazo. Ayni paytda siyosiy bosimni kuchaytirish maqsadidagi turli rivojlantirish loyihalari ham mustasno emas. Bu uslublar yoniga harbiy zo'ravonlik uslubini ham qo'shib, kuch bilan boshqa millat va xalqlarga o'z nufuzini o'tkazishga urinish holatlari ham uchrab turibdi. Xulosa qilib aytganda, mustamlakachilikning uslublari turfacha.

• o'yinlar

Бир куни тунда шер деҳқоннинг оғилхонасига кириб, сигирини ебди-да, ўша ернинг ўзида дам олгани чўзилибди. Деҳқон эса тунда уйғониб, шамни ҳам ёқмасдан сигиридан хабар олиш учун оғилхонага йўл олибди. У оғилхонага кирибди-да, пайпасланиб шернинг елкасини силабди. Шунда шернинг хаёлидан шундай сўзлар ўтибди: «Эҳ, икки оёқли нодон-а! У мени сигир деб ўйлади. Кундуз куни бўлганда мени кўриб, танамга қўл текизиш у ёқда турсин, қўрққанидан ўтакаси ёриларди!»

Эй доно одам, сен энг аввало нарсаларнинг моҳиятини бил, уларнинг алдамчи шаклига ишонма!
("Ҳақиқат манзаралари. 96 мумтоз файласуф" китобидан).

• ҳикоят

Малака ошириш учун ўқишга, пойтахт­га йўл олар эканман, кечга қолмай, деган фикрда шошилиб, темир йўл бошбекатига поезд жўнашидан анча олдин етиб келибман.

Қишнинг изғиринли кунларидан бири, шивалаб ёмғир ёғиб тургани боис тезроқ вагондаги ўрнимни топишга ошиқдим. Купеда ҳали ҳеч ким йўқ эди. Жойлашиб, энди енгил тин олувдимки, бир қўлида биқинига тиралган тоғора, бир қўлида катта сумка кўтарган аёл кириб келди.

«Оббо, купели вагонда ҳам буларнинг дастидан тинчлик йўқ экан-да», дея ўйладим ғашим келиб. Ёзда, дам олишга борганимизда умумий ва­гонда кетиб, роса пушаймон егандим. Хоҳ ишонинг, хоҳ ишонманг, бир кечалик йўл давомида вагон нақ бозорга айланиб кетганди. Тоғора, сумка, саватча кўтарган қиз-жувонлар нималарни сотишмади, дейсиз.

• ҳикоя

Joriy yilning 6 yanvar kuni Prezidentimiz O'zbekiston Respublikasining «Raqobat to'g'risida»gi yangi Qonunini imzolagan edilar.

Mazkur Qonun (1996 yilda qabul qilingan «Tovar bozorlarida monopolistik faoliyatni cheklash va raqobat to'g'risida»gi Qonun o'rnida kuchga kiradi) «Mamlakatda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish Konsepsiyasi»ga muvofiq ishlab chiqilgan bo'lib, o'tgan yilning 14 noyabrida O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilindi hamda 5 dekabr kuni Senat tomonidan ma'qullandi.

«Mamlakatda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish Konsepsiyasi»ga asosan Prezidentimiz tomonidan «Tovar bozorlarida monopolistik faoliyatni cheklash va raqobat to'g'risida»gi Qonun eskirganligi, zamon talabiga javob bermasligi e'tirof etilib, «Raqobat to'g'risida»gi yangi Qonun ishlab chiqilishi hamda qabul qilinishi lozimligi, shuningdek, bu me'yoriy hujjat monopolistik faoliyatni nafaqat tovarlar bozorlarida, balki moliya bozorlarida ham tartibga solishni nazarda tutishi, birja savdolarida monopoliyaga qarshi mexanizmlarni, aksiyalarni sotib olish, qo'shish va birlashtirish bitimlarini tartibga solishi, nazorat qilish tartib qoidalarini soddalashtirish bo'yicha normalarni o'zida aks ettirishi maqsadga muvofiqligi belgilab berilgan edi. Shu talablardan kelib chiqib tasdiqlangan qonunga asosan kiritilgan asosiy yangiliklardan biri bu monopoliyaga qarshi tartibga solishning moliyaviy xizmatlar bozoriga nisbatan tatbiq etilishi hamda ushbu bozorlar sub'ektlarini tartibga solish mezonlarining belgilanishidir.

• raqobat to'g'risida

Қадимда жуда шўх ва шумлиги билан кўпчиклини безор қилган бир ўспирин катта ўғри бўлишга аҳд қилиб, бу борада ном қозонганлардан бирига шогирд тушмоқчи бўлибди. Суриштириб, унинг маконини ҳам топибди. Катта ўғрибоши боланинг қарорини эшитиб, «Узоқ йўлдан ҳориб келибсан, меҳмоним бўл», деб дастурхон тузабди. Бола иштаҳа билан таомга қўл узатар экан, ўғрибоши унинг қўлига бир уриб: «Нега ўнг қўлингни чўзасан?» дебди ва бу даккидан ажабланиб турган ўсмирга ҳозирдан сабоғи бошланганини айтиб, "Ўғриликнинг биринчи шарти шуки, аввал чап қўлингда овқатланишни ўрган!" деб тайинлабди.

Бола бунинг сабабини сўраганида, «Ишимиз қалтис. Агар қўлга тушгудек бўлсанг, қоидага кўра ўнг қўлинг кесилади. Шунинг учун ўзинг¬ни чап қўлда овқатланишга ўргатиб боришинг керак», дебди.

Шу ондаёқ ўсмирнинг кўз олдига жазоланаётган ҳолати келиб, бир қўлсиз қолишдан қўрқиб, умрбод ҳалол меҳнат ортидан ризқ топишга қарор қилибди.

• ҳикматлар хазинаси

«Тилимиз-юзимиз» деган иборани кўпчилигимиз тез-тез такрорлаймиз. Қолаверса, тил-маънавиятимиз кўзгуси. Аммо кейинги пайтларда баъзан миллий рамзимиздан бири сифатида эътироф этилган она тилимизга ўта ҳафсаласизлик ва бепарволарча муносабатда бўлаётганлигимиз ҳам бор гап. Бунга мисол қилиб, вилоят маркази кўчаларидаги дўконлар, ошхоналар, клублар, қатор кичик корхоналарнинг маъноси тушуниксиз номларини айтайликми ёки кўплаб имловий хатолари билан кўзга яққол ташланадиган эълонлар ва шиорларними?! Телевидение орқали такрор тарқатилаётган рекламаларними ёки ҳар бир киши учун тилга муносабатда ибрат саналиши лозим бўлган, аммо мухлис ва мутахассислар энсасини қотираётган баъзи радио ва тележурналистларнинг чиқишлариними? Эътибор беринг-а: «Ойижон, бу қанақадир бошқа-ача-а» (тиш пастаси рекламасидан). Бу ўзбек тили фонетик қонуниятларини бузиш, очиқ-ошкора менсимаслик эмасми?!

Яна бир ҳаётий мисол. Яқинда зарурат юзасидан шаҳар поликлиникаларидан бирига боргандим. Чиндан ҳам муассаса ҳафсала билан зеб берилган панно ва баннерлар чиройидан қайта кўрк очган. Шундоқ кираверишда пешлавҳадаги ёзув эътиборимни тортди: «Sog'lom, bilimli va fidoiy farzandlari bo'lgan halq albatta, o'zining byuk kelajagini baro etadi».

• сўз ҳақида